Damızlık üretimi, kanatlı hayvancılığın temel taşlarından biridir. Etlik piliç (broiler) veya yumurtacı (layer) tavukların üretiminde kullanılacak ebeveyn sürülerinin yetiştirilmesini kapsar. Bu süreç, entegre tavukçuluk sistemlerinin en kritik halkalarından biridir çünkü tüm üretim zincirinin kalitesini ve verimliliğini doğrudan etkiler.

Keskinoğlu’nda Canlı Faaliyetlerden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı olarak görev yapan Güven Atlı, Keskinoğlu’nun sürdürülebilir damızlık üretiminde elde ettiği başarıyı ve yumurtacı tavuk ırkı konusunda dünyada söz sahibi olan H&N International ile Keskinoğlu arasında yapılan önemli iş birliğini anlattı.

“Damızlık, kanatlı üretiminin başlangıç noktası diyebiliriz”

“Canlı faaliyetler içerisine yem fabrikaları, damızlık işletmeleri, kuluçkahaneler, etlik piliç yetiştirme işletmeleri ve ticari yumurta işletmeleri girmektedir. Keskinoğlu olarak başlangıçta %45’ini dışarıdan aldığımız civcivlerimizin %100’ünü üretmek ilk hedefimizdi ve bu hedefimizi 2025 yılı Nisan ayı içerisinde gerçekleştirdik. Damızlık uzun ve zor bir süreç ama ne mutlu ki bugün broiler ve yumurtacı damızlık civciv üretimimizin %100’ünü kendimiz üretiyoruz.

“Damızlık üretimi belirli genetik özelliklere sahip olan anne ve babalardan seçiliyor. Bunlar hem hastalıklara dirençli hem verimi yüksek erkek ve dişilerin melezlenmesi ile ortaya çıkıyor. Bu melezlerin ilkleri büyükanneler (Great Grandparent – GGP) ve büyükbabalardan (Grandparent – GP) oluşuyor. Bu büyükanneleri ve büyükbabaları üretmek için safkan ırklar yıllardır melezleniyor ve belli bir ırk ortaya çıkıyor. Bu melezlemelerden ortaya çıkan ırklar ‘parent stock’, yani ebeveyn sürü denilen ve şu an elimizde bulunan damızlıklardır. Etlik piliç veya yumurtacı tavuğun civciv üretiminde kullanılacak kuluçkalık damızlık yumurtalar bu ‘ebeveyn sürü’ dediğimiz alt ırklardan çıkıyor. İleride Türkiye’de büyükanne ve büyükbabaların üretimi de yapılırsa Keskinoğlu olarak bu çalışmaları kesinlikle destekleriz.

“Broiler ve yumurtacı damızlık işletmelerinden almış olduğumuz kuluçkalık yumurtalarımız, gerekli kontroller yapıldıktan sonra uygun şartlardaki araçlar ile kuluçkahanelerimize nakledilir. Kuluçkahaneye sevk edilen broiler damızlık yumurtalarından 21 gün sonunda civciv elde edilir. Bu civcivler genel sağlık kontrolleri yapılmış olarak biyogüvenlik kurallarına uygun araçlar ile daha önce planlanan ve hazırlanan broiler çiftliklerine sevk edilir. Böylece etlik piliç serüveni başlamış olur.

“Aynı şekilde yumurtacı damızlıkların da araçlara yüklenerek kuluçkahaneye sevki gerçekleştirilir. Kuluçkahaneye sevk edilen yumurtacı damızlık yumurtalarından 21 gün sonunda civciv elde edilir. Bu civcivler de genel sağlık kontrolleri yapılmış olarak biyogüvenlik kurallarına uygun araçlar ile daha önce planlanan ve hazırlanan yarka çiftliklerine sevk edilir. Yarka çiftliklerinde 15 hafta bakılan yumurtacı civcivler 16. haftanın başında gerekli temizlik ve dezenfeksiyonları yapılmış yumurtacı kümeslerine aktarılmaktadır. 20. haftadan itibaren de yumurtacı tavuklarımız yumurta üretimine başlar. Ticari yumurta işletmelerimizin tümü Keskinoğlu’na ait olup bütün kontroller devlet veterinerleri tarafından gerçekleştirilmektedir.

“Damızlık üretimi, entegre tavukçuluk sisteminin omurgasıdır. Bu doğrultuda yaklaşık iki sene önce H&N International ile bir anlaşma yaptık ve ‘Super Nick’ ırkının damızlıklarını bünyemize aldık. Böylelikle Keskinoğlu olarak tüketicilerimiz için ürettiğimiz sofralık yumurtalarımızın damızlık üretimini de gerçekleştirmeye başladık.”

“Keskinoğlu olarak damızlıkta sürdürülebilir tedarik açısından hizmette ön plana çıkıyoruz çünkü bunun için güçlü bir de satış ekibi ve üretim zinciri kurduk. Türkiye’de en iyi hizmeti verme konusunda çok iddialıyız.”

“Yeni yatırımlarımızla damızlık kümeslerimizden yüksek verim alıyoruz”

“Bünyemizde şu anda yaklaşık 100.000 m fason, 125.000 m Keskinoğlu’na ait kendi personelimizle yönettiğimiz damızlık kümeslerimiz var. Bu kümesler Akhisar ve Manisa çevresinde yer alıyor. Fason çiftliklerimiz ise Balıkesir, Susurluk, Kemalpaşa, Karacabey, Bandırma ve Gönen’de bulunuyor. Çiftliklerin birbirinden uzak olmasıyla ari olmasını da sağlıyoruz.

“Keskinoğlu olarak hedeflerimiz hiçbir zaman bitmez ve ana hedefimiz her yaptığımızın bir adım ilerisine gitmektir. Damızlıklardaki öncelikli hedefimiz verimliliğimizi yükseltmek ve buna karşılık maliyetimizi düşürmektir. Diğer bir yandan verimliliğimizi yükseltecek güncel ileri teknoloji yatırımlarımızı da sürdürmeye devam edeceğiz. Damızlık veriminde dünyayla kıyaslanabilir noktadayız. Yaptıklarımızı kayıt altına alabiliyoruz. Bu da bizi damızlık birimi olarak başarılı kılıyor.”

“Etkili bir biyogüvenlik sistemi işletmenin sürdürülebilirliğini garanti altına alır”

“Damızlık kümeslerinde verimli üretim sağlamak entegre tavukçuluk sisteminin başarısı için kritik öneme sahiptir. Damızlık sürülerinden alınan yumurtaların kalitesi ve verimi etlik piliç ve yumurtacı tavuk sağlığını ve performansını doğrudan etkiler. Bu nedenle hem biyogüvenlik hem de yönetim uygulamaları titizlikle yönetilmelidir.

“Biyogüvenlik, hastalıkların işletmeye girmesini önlemek, yayılmasını engellemek ve mevcut risklerin minimuma indirilmesi için alınması gereken tüm önleyici tedbirleri kapsar. Öyle ki, yeri geldiğinde üretimden daha önemlidir diyebiliriz. Çünkü biyogüvenlik dediğimizde entegre üretimin tüm süreçlerini içine alan bir kurallar bütününden bahsediyoruz. Bu uygulamalar insan, hayvan, araç, yem ve ekipman gibi hastalık taşıyabilecek tüm unsurları kontrol altına almayı amaçlar.

“Damızlık hayvanlar tüm sürünün kaynağını oluşturuyor. Damızlık iyi ve sağlıklı olursa yumurtacı ve broiler kümeslerimize sağlıklı hayvan geliyor. Hayvan sağlıklı olunca da verimliliğimiz artırıyor, sonuçlarımız iyileşiyor.

“Biyogüvenliğin bu kadar sıkı olmasının temel sebepleri, yüksek genetik değerin korunması, salgınların uzak tutulması, ekonomik kayıpların önlenmesi, halk sağlığının korunması, ihracatın sürdürülebilir olmasıdır. Çünkü bunlardan bir tanesinde sorun yaşanırsa entegrasyon zinciri dağılır. Damızlık işletmelerinde biyogüvenlik sadece bir önlem değil, bir zorunluluktur. Dolayısıyla hem biyogüvenlik hem de kalite kontrol bu aşamada en üst düzeyde tutulmalıdır.”

“Keskinoğlu olarak hem kendimize ait olanlar hem fason işletmelerimiz olmak üzere tüm işletmelerimizde, biyogüvenlik kurallarını harfiyen uyguluyor ve uygulatıyoruz. Her işletmemizde uygulama denetimlerini yürüten ekiplerimiz var ve bu ekiplerle çok sıkı bir denetim yürütüyoruz. Herhangi bir salgında kontrolü kaybedersek zincirin başındaki halka zayıflamış olur. Böyle bir durumda ekonomik kayıplar da çok büyük sorun olarak karşımıza çıkar.

“Keskinoğlu damızlık biriminde kendimize bağlı olan sorumlu veteriner hekimlerimiz ve ziraat mühendislerimiz çalışıyor. Bu ekibimize periyodik olarak hem biyogüvenlik eğitimleri hem de verimli üretime yönelik eğitimler veriyoruz. Bunun yanında Türkiye’de ve dünyada düzenlenen bilgilendirici toplantılara bütün birimlerden ekip arkadaşlarımızı gönderiyoruz. Çünkü damızlık işletmelerde verim artışı için hedefler sadece üretim sayıları değil, kalite, sürdürülebilirlik ve hijyen gibi çok yönlü alanlara yayılmalıdır. Hedeflerin ölçülebilir, ulaşılabilir ve denetlenebilir olması gerekir. Bu hedeflere ulaşmak için sistematik takip ve personelin eğitimi çok önemlidir.

“Sonuç olarak, tüm işletmelerimizde biyogüvenlik önlem değil, bir zorunluluktur. Sadece Keskinoğlu bünyesinde değil, bütün kanatlı işletmelerinde uygulanması gereken zorunlu kurallar bütünüdür. Bu nedenle her birimde çalışan personelin biyogüvenlik konusunda bilinçlendirilmesi şart!”

“Yumurtacı tavuk üzerine üretim yapan, dünyanın önde gelen H&N firması ile iş birliği yapıyoruz”

“Daha önce de belirttiğim gibi entegrede damızlık en önemli nokta. Etlik piliç damızlıklarında olduğu gibi ticari yumurta damızlığında da kalitemiz ve verimimiz çok yüksek. Ticari yumurta damızlık, sofralık yumurtayı yumurtlayanların annesi ve babası olarak açıklanabilir.

Birkaç yıl öncesine kadar bu damızlık üretimi için kullandığımız civcivleri dışarıdan satın alıyorduk. Yaklaşık iki sene önce ise yumurtacı tavuk üstüne dünyada söz sahibi üretici bir firma olan H&N International ile anlaşma yaptık.

“Bu firmaya ait beş farklı yumurta ırkı bulunuyor. Biz bu ırkların arasından mükemmel üretim performansına sahip ‘Super Nick’ ırkının damızlıklarını bünyemize dahil ettik. Böylelikle Keskinoğlu olarak tüketicilerimiz için ürettiğimiz, ‘ticari yumurta damızlık’ adı verilen sofralık yumurtaları üretecek tavuklarımızın damızlık üretimini de bünyemizde gerçekleştirerek damızlık ayağımızı güçlendirdik. Bugün günde 5.800.000 adet kapasiteyle Türkiye’nin en büyük yumurta üreticisiyiz.”

“KESKİNOĞLU KÜRESEL ÖLÇEKTE REFERANS KABUL EDİLEN BİR MARKA”

H&N genetik ve araştırma birimi, mükemmel üretim performansı, yaşama gücü, yem değerlendirme, kabuk kalitesi ve yumurta ağırlığına sahip ırk geliştirebilmek için uzun yıllardır çalışmaktadır. Tüm bu değerler üreticinin verimliliğini etkileyen ana faktörlerdir. H&N Süper Nick ırkı hedeflenen verimliliği sağlayan bir ırktır.

“Keskinoğlu, küresel ölçekte referans kabul edilen bir marka ve şirketin girmiş olduğu bu yeni dönemle birlikte gelecekte daha büyük başarılara ulaşacağına olan inancımız tam. Bu nedenle kendileriyle iş birliği yapmaktan büyük memnuniyet ve onur duymaktayız” diyen H&N International Genel Müdürü Xabier Arbe Keskinoğlu ve H&N birlikteliğini değerlendirdi.

“Keskinoğlu, Türkiye pazarında referans noktasıdır”

“1945 yılında kurulan H&N International olarak dünya genelindeki yumurtacı tavuk yetiştiricilerine ve distribütörlerine genetik bilimi sunuyoruz. Farklı çevre ve kümes koşullarına uyum sağlayabilen beş ana ebeveyn damızlık tavuk ırkı üretiyoruz. Bu ırklarımız üzerinden yumurta üretimini en üst düzeye çıkarmak ve tavuklarımızın verimliliğini uzatmak için distribütörlerimizle üretim, verimlilik ve teknik bilgi üzerine iş birliği yapıyoruz.

“Keskinoğlu’nun Türkiye kanatlı sektöründe önemli bir oyuncu olması nedeniyle görüşmelere başladık ve iş birliği için bir araya geldiğimizde, global pazardaki çalışma şeklimize uyum sağlayabilecek, oldukça güçlü bir iş ortağı bulduğumuzu anladık ve Super Nick ırkımızla çalışmalarımıza başladık. Birlikte bilgi alışverişinde bulunmaya ve hedeflere ulaşmak için stratejiler üzerinde çalışmaya devam ediyoruz. Hedefimiz, bu iş birliğiyle Türkiye pazarında referans noktası olmak.”

“Super Nick, XL uzmanı bir ırkımızdır”

“H&N Super Nick, olağanüstü yumurta kitlesi ve erken dönemde büyük boy yumurtalar elde etmek için geliştirilmiş ‘XL’ uzmanı bir ırkımızdır. Üstün yem dönüşüm oranı, güçlü kabuk yapısına sahip L ve XL boyutlarında yumurtalar ile Super Nick ırkı, büyük ve kaliteli yumurta talep eden pazarlar için en ideal tercihtir. Tüm ırklarımızda olduğu gibi, yönetim kolaylığı ve yerel yem kaynaklarıyla çalışabilme esnekliği, bu ırkın öne çıkan diğer özelliklerindendir.

“H&N’nin besleme önerileri, yetiştiricilerin yerel ham maddeleri kullanarak diğer ırklara kıyasla önemli ölçüde maliyet tasarrufu sağlamasına imkân tanır. Ek hizmet olarak sunulan ve çiftliklerde görev yönetimini kolaylaştıran KAI adlı yazılım, yumurta üreticilerinin günlük işlemleri tanımlamasına, ekipman arızalarında bakım ekibini uyarmasına ve üretimle ilgili herhangi bir zorlukta teknik ekibi bilgilendirmesine olanak sağlar. Bu bütüncül yaklaşım, Super Nick’in diğer ırkların erişemeyeceği düzeyde ek verimlilik sağlamasını mümkün kılar.”

“Verimliliğe ve hedeflere ulaşmaya inanıyoruz”

“Verimlilik, tüm paydaşlar arasında kurulan güçlü bir iş birliğine dayanır. H&N ve Keskinoğlu olarak pazara yüksek kalitede civciv sunma konusunda kararlıyız ve doğru iş birliği ile yüksek üretim seviyelerine ulaşabilecek potansiyele sahibiz. Günümüzün modern dünyasında bilgi paylaşımı, başarının anahtarıdır. Şirketlerimiz arasında kurulan bu güçlü iş birliğinin ve veri paylaşımının örnek olacağını düşünüyoruz.”

“Keskinoğlu’nun Türkiye kanatlı sektöründe önemli bir oyuncu olması nedeniyle global pazardaki çalışma şeklimize uyum sağlayabilecek, oldukça güçlü bir iş ortağı bulduğumuzu anladık ve Super Nick ırkımızla çalışmalarımıza başladık.”

KESKİNOĞLU’NUN DAMIZLIK ÜRETİMİNDE BAŞARIYI SAĞLAYAN FAKTÖRLERİ

• Genetik kalite
• Biyogüvenlik uygulamaları
• Rutin sağlık taramaları yönetimi
• Hayvan refahı ve sürü yönetimi
• Uygun yem rasyonları ile besleme
• Üretim takibi ve veri yönetimi
• Kayıt tutma ve performans takibi
• Temizlik ve dezenfeksiyon

SÜRDÜRÜLEBİLİR DAMIZLIK ÜRETİM SÜREÇLERİ

Damızlık üretimi, belirli genetik özelliklere sahip hatlardan seçilen tavukların kontrollü koşullarda yetiştirilmesiyle, yüksek verimli ve hastalıklara dirençli hibrit tavukların elde edilmesini sağlar. Bu üretim üç aşamada incelenebilir:

1. Büyükanne (GGP – Great Grand Parent) ve Büyükbaba Hatları (GP – Grand Parent): Safkan hatların korunduğu ve genetik seleksiyonun yapıldığı ilk basamak. Bu hatlardan elde edilen bireyler “ebeveyn sürü”yü (Parent Stock) oluşturur.

2. Ebeveyn Damızlık Üretimi (Parent Stock): Etlik piliç veya yumurtacı civciv üretiminde kullanılacak yumurtaların alındığı üretimdir. Bu ebeveynlerden çıkan yumurtalardan ticari broiler veya yumurtacı civcivler çıkar.

3. Ticari Civciv Üretimi: Ebeveynlerden alınan yumurtalar kuluçkaya alınır. Kuluçkadan çıkan civcivler ya etlik piliç olarak besiye alınır ya da yumurtacı tavuk olarak yetiştirilir.

Xabier Arbe:
“Keskinoğlu’nun Türkiye kanatlı sektöründe önemli bir oyuncu olması nedeniyle görüşmelere başladık ve iş birliği için bir araya geldiğimizde, global pazardaki çalışma şeklimize uyum sağlayabilecek, oldukça güçlü bir iş ortağı bulduğumuzu anladık ve Super Nick ırkımızla çalışmalarımıza başladık. Birlikte bilgi alışverişinde bulunmaya ve hedeflere ulaşmak için stratejiler üzerinde çalışmaya devam ediyoruz. Hedefimiz, bu iş birliğiyle Türkiye pazarında referans noktası olmak.”